Czym jest presa?
Jak się
kształtowały rasy...
Większość dzisiejszych ras powstała poprzez selekcję
osobników o cechach najbardziej potrzebnych człowiekowi. Pierwszymi
hodowcami psów, mówiącymi o czystych rasach, byli średniowieczni myśliwi
szlacheckiego pochodzenia. "Czystej rasy" był ich zdaniem, taki pies,
który był sprawny w działaniu, a więc przede wszystkim trzymał raz
złapany ślad, nie dając się zmylić innymi tropami. Dobre psy myśliwskie
cieszyły się dużym uznaniem. Wygląd zewnętrzny psa nie odgrywał wtedy
żadnej roli. Ponieważ jednak tego rodzaju "czyste" psy często były
używane do hodowli i ponieważ hodowcy nierzadko krzyżowali ze sobą psy
blisko spokrewnione, dziedziczyły one- oprócz przydatności użytkowej-
także cechy fizyczne, co doprowadziło do powstania mniej lub bardziej
odrębnych ras. Rasy powstawały również w sposób naturalny tzn. w wyniku
izolacji geograficznej jakiegoś rejonu po pewnym czasie psy stawały się
coraz bardziej "podobne" do siebie.
I tak np. w większości rejonów górskich możemy spotkać
duże, białe owczarki gdyż właśnie takie psy były najbardziej przydatne w
tych terenach. Nikt tu nie prowadził selekcji "na wygląd" (chociaż pewne
cechy fizyczne łączono z określonymi zdolnościami, i tak np. długie
obwisłe uszy miały wiązać się z dobrym węchem).
Nowoczesna hodowla rozpoczęła się w połowie XIX wieku,
przede wszystkim w Anglii, a o początku powstania psiej rasy decydował
nierzadko jeden tylko hodowca lub sędzia. Cel użytkowy coraz bardziej
odsuwał się na drugi plan, a coraz większe znaczenie przykładano do
wyglądu zewnętrznego. Pies trzymany przedtem najczęściej jako zwierzę
użytkowe (pies myśliwski, stróżujący, zaganiający, owczarek, pies
obronny) w coraz większym stopniu stawał się zwierzęciem "luksusowym".
Dla swoich zachcianek człowiek stworzył nowe rasy (tak
powstał np. Eurasier w
skutek skrzyżowania
szpica wilczego z
chow-chow i
samojedem; terier
czeski- krzyżówka
sealyhama i
teriera szkockiego oraz nie zarejestrowany nigdzie
kyi leo- krzyżówka
maltańczyka i
shih tzu).
W przeszłości nic co było zbędne lub nieprzydatne nie
było akceptowane u żadnego psa. Różnorakość typów i rozmiarów nie jest
więc wynikiem przypadku. Człowiek tworzył psy małe i duże, szybkie lub
silne, z temperamentem, dobre do stróżowania i obrony ... i jakie tylko
były mu potrzebne w zależności od zapotrzebowania. To oznacza, że psy (w
całej swej rasowej różnorodności) są konsekwencją potrzeb, które
wynikały z potrzeby przeżycia rasy ludzkiej. Ewolucja człowieka jako
inteligentnego zwierzęcia nie była by taką bez psa.
Teraz gdy człowiek odszedł już od starego stylu życia
psy nie są już mu tak potrzebne do polowań, wypasu bydła itd. Wpłynęło
to na powstałe rasy psów z różnym skutkiem. Teraz celem hodowli jest
często produkcja (jak najwięcej, jak najdroższych szczeniąt i nie ważne
że będą one nie do końca czystej rasy czy nie pozbawione wad
genetycznych). Na pocieszenie dodam, że są też i dobre hodowle psów,
które bardziej skupiają się na funkcjonalności i charakterze psów nie
zapominając też o wyglądzie.
O Presa Canario ...
Presa Canario to zwierzę użytkowe. I właśnie to stanowi
o przewadze tej rasy nad większością znanych nam molosów. I tak długo
jak presa pozostanie zwierzęciem użytkowym a nie tylko kolejną modną
rasą hodowaną przez producentów tak długo będziemy mogli widzieć w nim
nadzwyczajnego psa tak różnego od wielu tych które znamy. Aby tak było
presa musi jak najdłużej pozostać psem takim jakim była kiedyś. Nie
wielkim mastifem ale i nie delikatnym zwierzątkiem. To ma być mocny
pies, odpowiednich kształtów i proporcji.
O presach chętnie się pisze i mówi. Tworzy się pewien
mityczny obraz psa, psa idealnego... psa nieistniejącego i nie mającego
dużo wspólnego z rzeczywistością. Tak jak wiele ras użytkowych presa
powoli zatraca swoje zdolności które czyniły go wyjątkowym. Dzieje się
to na skutek hodowli pod kątem jedynie wyglądu a nie charakteru. Patrząc
na to jak bardzo spadła funkcjonalność molosów które "trafiły" w ręce
hodowców nie dbających o ten aspekt możemy się tylko domyślić jaki los
czeka prese jeśli zajmą się nią "tacy" hodowcy (wystarczy spojrzeć na
dzisiejsze mastino
napoletano- olbrzymy o fałdach tak wielkich, że przeszkadzają i nie
ma już mowy o tym by był to pies zwinny i zdolny do wysiłku). Mimo
wszystko presa jest nadal psem wyjątkowym gdyż możemy spotkać osobniki o
nadzwyczajnym charakterze i temperamencie. Presa jest psem który zdobywa
popularność poza Hiszpanią i jest już chętnie hodowany w prawie całej
Europie jak również w Amerykach. Pojedyncze osobniki zaczynają powoli
trafiać również na pozostałe kontynenty. Niestety poza krajem
pochodzenia często hoduje się na osobnikach słabych lub co gorsza takich
u których nie można znaleźć powiązania z krajem pochodzenia (a więc na
psach z nikąd). Niektórym chęć wzbogacenia się lub zdobycia sławy
"wspaniałego hodowcy" przysłania oczy i dążąc do swojego celu zapominają
o przeznaczeniu rasy powoli ją zabijając.
Jaka i czym jest
Presa...
Presa Canario nie jest psem do walk. Choć wielu uważa go
za takiego biorąc pod uwagę jego temperament niezwykłą zdolność do
chwytania i przytrzymywania innych zwierząt. Presa nie był też
specjalnie wyhodowany do tego aby walczyć. Funkcja ta pojawiła się w
momencie pojawienia się na wyspach walk psów. Największą popularność
walki psów miały w latach 1910-1920 niej więcej do lat 1940-tych.
Później walki psów odbywały się coraz rzadziej i w zasadzie na
marginesie. W konsekwencji przyczyniły się do spadku popularności rasy a
później jej zupełnego wyginięcia (dzisiejszy presa canario nie jest tym
samym psem co kiedyś, nie jest już psem czystej rasy, został
zrekonstruowany na podstawie osobników najbardziej zbliżonych w typie do
tych starych psów presa ale nie będących już presami czystej rasy)..
Obecnie i przez kilka ostatnich dekad hodowano i
selekcjonowano Presa Canario z myślą o sposobie w jaki ten pies może
służyć człowiekowi. Mamy więc w przypadku naszej rasy typ hodowli, która
nastawiona jest na funkcjonalność. Hodowca, który stosuje się do tego
wzoru selekcjonuje najbardziej użyteczne psy, w największym znaczeniu
słowa „użyteczny”. Jest to typ hodowli wyspecjalizowanej i może być
prowadzony tylko przez osoby posiadające dużą wiedzę kynologiczną w
zakresie hodowli psów, genetyki i trenowania psów (mam nadzieję, że
każdy kto chciałby nabyć Presę trafi do takiego właśnie hodowcy) . Na
wystawach psów możemy coraz częściej zobaczyć Presa Canario, które
zostały wyhodowane duże (czasami za duże). Zdarzają się nawet suki
ważące ponad 70-80 kilo. To może ogłupić. Presa Canario nie ma tak
wyglądać. Standard mówi o wzroście dla psów: 61 do 68 cm. i 45-57 kg.
wagi, a dla suk: 57 do 66 cm. wzrostu i 40-50 kg. wagi. Oczywiste jest
więc, że te przerośnięte Presy mają w swoich żyłach krew mastino lub
mastifa. Pamiętajmy że rasy psów mogą stać się czymkolwiek człowiek
zechce, bez granic naturalnych. Nadmierny wzrost i waga są w
sprzeczności z funkcjonalnością. Ci którzy pracują z psami, wiedzą o tym
dużo (wystarczy spojrzeć na owczarki niemieckie- te czysto wystawowe są
nie przydatne użytkowo ze względu na bardzo zmienioną budowę, za to te
"skromniejsze" użytkowe na wystawie nie wzbudzą może entuzjazmu za to
gdy przyjdzie do prób pracy są niezrównane). Nikt nie może zapomnieć, że
Presa Canario był tradycyjnie psem chwytającym i zaganiającym – w
przeszłości ten pies musiał biegać za bydłem i obezwładnić je swoim
mocnym uściskiem. To prawda, że dzisiaj mamy inne realia. Presa Canario
nie jest dziś używany przez rzeźników, nie jest także używany do
pilnowania bydła i zapędzania go do domu. Ale ciągle jest używany do
stróżowania i obrony własności swego pana przed napastnikami i
złodziejami. Codzienne życie pokazuje, że ciężkie Presy są szczerze
mówiąc nieprzydatne do szkolenia. W ataku z odległości na pozoranta są
od razu zmęczone, co nie dotyczy tych Presa Canario, które spełniają
wymogi wzorca. Temperament (zawsze silny i decydujący), kondycja
psychiczna i poprawna morfologia wszystkie one pełnią bardzo ważną
funkcję u Presa Canario. W tym miejscu powinno być powiedziane, że
dysplazja wyklucza psa z pracy. Zbyt często widujemy jednak Presy, które
są zbyt krępe, z krótkimi, wygiętymi kończynami. Presa Canario powinien
mieć szeroką i głęboka klatkę piersiową i mocną podstawę które sprawiają
że patrząc na tego psa na myśl przychodzi nam to iż jest on bardzo
"stabilny". Kończyny powinny być mocne i silne, średniej grubości i bez
żadnych odchyleń gdyż pies ten ma być sprawny, zwrotny i kiedy trzeba
szybki. Kontowanie powinno być średnio zaznaczone w tylnych partiach co
daje psu dobrą podporę w moemncie trzymania przeciwnika. Często widzimy
Presy z bardzo małym, wręcz niezauważalnym kontowaniem w kończynach
tylnych co jest wadą. To samo może być powiedziane o kontowaniu kończyn
przednich. Wymienione defekty dyskwalifikują funkcjonalne, psychiczne i
fizyczne własności Presa Canario. Każdy kto chce mieć funkcjonalnego psa
wie, że selekcjonowanie suk i psów do celów hodowlanych jest bardzo
ważne.
Jak już było wspomniane na początku wiele Presa Canario
nie jest tym czym być powinny. Na wystawach ocenia się tylko wygląd psów
nie ma tam mowy o sprawdzeniu charakteru psa (może minimalnie- ale
pamiętajmy że wystawa to raczej wydarzenie stresujące dla psa to i
różnie się może zachowywać). A charakter i temperament są u Presa
Canario równie ważne co wygląd. Presa nie może być tchórzliwa czy
agresywna. Powinien to być pies pełen ekspresji, trochę arogancki,
dumny. Już na pierwszy rzut oka powinniśmy widzieć z kim mamy do
czynienia: groźne spojrzenie, dumna postawa, połączona z opanowaniem -
bo Presa mimo siły jest psem spokojnym i nigdy nie atakuje nie
sprowokowany, choć sprowokowany działa szybko i zdecydowanie nie dając
szans przeciwnikowi i o czym trzeba wspomnieć nie jest to pies, który
atakuje "do końca"- po poddaniu się przeciwnika zazwyczaj ustępuje. Ale
to dotyczy tylko osobników o prawidłowym i zrównoważonym charakterze -
prawdziwych Presa Canario. Aby to osiągnąć należałoby selekcjonować psy
i suki z największymi zdolnościami do obrony i ataku, te z naprawdę
mocnym temperamentem (i nie chodzi mi tu o osobniki agresywne lub
niezrównoważone czyli jednym słowem niebezpieczne) i te które uczą się w
sposób naturalny bez potrzeby ciągłego powtarzania treningu (każdy kto
ma Presę potwierdzi, że psy te uczą się bez wysiłku i czasem ma się
wrażenie, że czytają w naszych myślach i w lot odgadują pragnienia).
Kiedy pies nie ma standardu nie liczy się to czy jest
mniejszy czy większy, pręgowany, czarny, płowy czy piaskowy. To co jest
naprawdę ważne to jego instynkt obronny, temperament, twardy charakter,
pojętność w uczeniu się. Bo w życiu codziennym mniej liczy się wygląd
psa a bardziej to do czego jest on nam potrzebny. W codziennej praktyce
zauważamy, że bardzo duża część atrakcyjnych, wystawowych Pres
pozostawia wiele do życzenia jeżeli chodzi o próbę pracy. W porównaniu
do innych psy takie mogą być przeważnie mniej czujne, zwinne, żywiołowe
czy pewne w ataku na pozoranta. Hodowca Presa Canario, lub ktokolwiek
kto chce nim zostać, powinien zachować więc w pamięci, że kojarzenie
doskonałej suki (w każdym znaczeniu tego słowa) z samcem, którego jedyną
zaletą jest potężny rozmiar ( i vice- versa) jest poważną szkodą dla
całej rasy. Rozmiar jest bez wątpienia cechą pożądaną i
charakterystyczną dla Presa Canario- w końcu jest to molos, ale nie ma
potrzeby aby go wyolbrzymiać i to kosztem zatracenia innych cech. Kiedy
możemy powiedzieć że pies jest przerośnięty - wtedy gdy jego rozmiar
zaczyna ujemnie wpływać na jego funkcjonalność.
Presa jest psem silnym i ma również silny charakter i
bardzo duży temperament. W domu możemy mieć wrażenie, że pies dużą część
czasu poświęca na drzemkę - ale to tylko pozory bo gdy mu się uważniej
przyjrzymy zauważymy że on cały czas obserwuje i nasłuchuje otoczenia
gotowy w każdej chwili do akcji. Presa nie okazuje swej agresji
słabszym, doskonale "dogaduje" się z dziećmi. Nie należy jednak
zapominać że jest to pies bardzo silny i nigdy nie powinien
być wyprowadzany na spacery przez dziecko (nawet jeżeli do psa mamy
zaufanie - bo co jeżeli pies uzna że ktoś stanowi dla dziecka
zagrożenie? Możemy być pewni, że nie zawaha się zaatakować, a dziecko
nie będzie w stanie psa odwołać i tragedia gotowa). Presa nie jest
jednak trudnym psem. Jest to zwierzę nadzwyczaj inteligentne i nie ma
problemu z nauczeniem go zasad panujących w naszym domu jak i
przeróżnych komend. Ktoś kto posiada podstawową wiedzę o psach i będzie
pamiętał o konsekwencji na pewno poradzi sobie z wychowaniem presy. Dla
rodziny nie ma chyba bardziej kochanych zwierząt niż one: są
niezmordowane w zabawie, a przy tym potrafią spokojnie zostać w domu nie
niszcząc naszych rzeczy; uczucia okazują bardzo mocno choć nie
nachalnie: po ciężkim dniu możemy być pewni że nasza presa do nas
przyjdzie i się przytuli, położy przy naszych stopach i poczeka na swoją
porcję pieszczot, rano możemy się spodziewać miłego powitania i buziaka
na "dzień dobry" no i nie ma nic przyjemniejszego niż widok naszego psa
skaczącego (dosłownie) z radości na nasz widok gdy wracamy do domu. Ale
pamiętajmy, że tak zachowuje się presa tylko w stosunku do najbliższych.
Dla obcych są to psy niebezpieczne i nieprzekupne. Za naszym pozwoleniem
zaakceptują obcego ale będą go miały cały czas pod czujnym okiem, gotowe
w każdej chwili do ataku. I raczej na pewno nikt nie wejdzie do naszego
domu samowolnie - i o czym należy pamiętać presa nie wpuści nawet często
zaglądającego znajomego bez naszego pozwolenia choć w naszej obecności
go toleruje.
autor:
Ewa Ziemska
"Rey Gladiador"
Fragmenty tekstu opracowane na podstawie
wiadomości:
* ze strony
www.irema-curto.com
za pozwoleniem Manuela Curtó "Irema Curtó"
* z "Encyklopedi Psów Rasowych" tom I
autorstwa Hansa Rabera
TOBATACAYA de Rey Gladiador (8 miesięcy)
|