Historia współczesna

Presa Canario – historia współczesna

We wczesnych latach 1970-tych zdecydowałem się napisać książkę na temat Perros de Presa na Wyspach Kanaryjskich i tak tez zacząłem zbierać informacje i zdjęcia z nimi związane i szukając tych psów na archipelagu. Zadanie nie było łatwe. Szybko po tym jak rozpocząłem poszukiwania zdecydowałem się zarzucić projekt. Nie było tu żadnych Pres; nie było już ani jednej ani ludzi, którzy chcieliby je hodować. Prawda była taka, że psy chwytające i walki psów należały już do przeszłości. Znalazłem kilka kundli, które lokalni nazywali Perro de Presa; najpierw na Gran Canarii, później tez na Teneryfie. Oczywistym jest to, że te kundle tak jak i Presy z przeszłości nie nazywały się Presa Canario. Były nazywane po prostu „Perros de Presa” i nazwa ta była używana w odniesieniu do wszystkich psów w typie presa zarówno zagranicznych jak i lokalnych, skrzyżowanych ze sobą lub nie. Psy, które miałem okazję zobaczyć w tamtym czasie były kundlami Buldoga Angielskiego, Doga Niemieckiego i/lub Boxera.

Snułem się i snułem po wyspach z wyjątkiem La Palmy, której nie wiem, czemu nigdy nie odwiedziłem. Przeprowadziłem wywiady ze znaczną liczbą weteranów, którzy kiedyś mieli Perros de Presa, a rezultat we wszystkich przypadkach był rozczarowujący. Nie było już więcej Presa takich jak te, które żyły w przeszłości na wyspach. Wielu ludzi przepraszało za nieposiadanie prawdziwych Pres takich, jeakie można było znaleźć kiedyś na wyspach. Prosiłem każdą osobę o fotografie żeby zobaczyć jak te psy, o których mówiono naprawdę wyglądały. I byłem tam w poszukiwaniu swojego mitycznego psa, podróżując z miasta do miasta, z domu do domu, od osoby do osoby, ale nic nie wynikło z moich poszukiwań.

Pierwsze pisane dokumenty na temat Pres zostały opublikowane w El Dia gazecie z Teneryfy w roku 1976. Pierwszy standard pojawił się w magazynie Doggy People tego samego roku. Tym samym chcę powiedzieć, że nie ma żadnych pisanych dokumentów na temat tych psów aż do tego czasu; wszystkie materiały, jakie zebrałem pochodziły z wywiadów, które przeprowadziłem ze wszystkimi, którzy mieli coś do powiedzenia na temat psów.

Zapytałem Francisco Saavedra y Bolaños aby przypomniał sobie co tylko może na temat wczesnych Perros de Presa; jego odpowiedzi poprzedzają pytania i są w cudzysłowach.

 

Czy przypominasz sobie pierwszą walkę pomiędzy psami presa jaką widziałeś?

Tak, między psem o brązowej sierści i czarnym psem Negro. Miałem czternaście lat. Negro był bardzo dzielnym psem. To było w roku 1928.”

 

Jak te psy wyglądały?

To nie były stare psy Presa

 

Kto organizował walki?

Walki nie były organizowane. Miałeś psa, Ja miałem psa i wystawialiśmy je naprzeciw siebie do walki, kiedy tylko chcieliśmy.”

 

Czy pieniądze były przedmiotem zakładu?

Nie, nie były. Robiliśmy to by sprawdzić, który pies był lepszy. To wszystko

 

Z jakimi zagranicznymi rasami lokalne psy były krzyżowane w tamtych latach?

Bullterierami, Bulldogami, Dogami Niemieckimi

 

Dlaczego je krzyżowaliście?

Żeby otrzymać ładniejsze i lepiej chwytające zwierze.

 

Czy pamiętasz ostatnie typowe Perro de Presa? Czy mógłbyś je opisać?

Perro de Tierra (pies z ziemi) był duży, o dużych faflach, dużej głowie i klatce. Miałem cztery lub pięć lat, kiedy zobaczyłem takie dwa. Ludzie mówili, że były one prawdziwymi psami Presa. Te, które widziałem to były pies i suka. Byli rodzeństwem. Należały do Marcos Mendoza i Antonio Enriquez.”

 

Mógłbys mi powiedzieć, czym Perro de la Tierra różnił się od Perro de Presa w tamtych latach?

„ Perro de Presa miał dużą głowę, choć nie była ona aż tak wielka, miał szeroką klatkę piersiową. Perro de la Tierra wyglądał bardziej jak Majorero może jednak był większy. To był rodzaj psa używany do prowadzenia bydła

Salvador Hernandez Rodriguez urodził się w roku 1922 i po raz pierwszy był świadkiem walki psów w roku 1949.

 

Zapytałem go, które jego psy presa były najlepsze?

Moim najlepszym psem był Nerón. Ten pies miał w sobie trochę zagranicznej krwi. Później był Negrito, czarny pies. I Merenes. Za tego zapłaciłem 1400 peset. To był wspaniały pies. W tamtych czasach mogłeś kupić za to woła

 

Jakie zagraniczne rasy były krzyżowane z lokalnymi psami w tamtych czasach?

Bulldogi, Bullteriry, Dogi Niemieckie. Ale takie krzyżówki zmniejszały wartość psa.”

 

Dlaczego je z nimi krzyżowaliście?

Aby zrobić je większymi używaliśmy Dog Niemieckiego, aby zrobić je nieustraszonymi używaliśmy Bullteriera, a aby zrobić je szerszymi i lepszymi psami chwytającymi używaliśmy Bulldoga. Ale to była pomyłka.”

 

Czy możesz sobie przypomnieć ostatniego typowego Perro de Presa?

Tak, Molone, samiec urodzony z suki należącej do Count de la Vega Grande. To był ciemno pręgowany pies ważący około 45kg. Wygrałem trzy trofea z tym psem na wystawach organizowanych przez ratusz. Były tam wystawy dla psów, krów i kóz. Tamten pies miał wielka głowę i szeroką klatkę piersiową.

 

Demetrio Trujillo Rodriguez urodził się w roku 1928. Gdy miał osiem lat widział swoją pierwszą walkę psów presa

Zapytałem go, jakie zagraniczne rasy dodawano do lokalnych psów w tamtym czasie i on odpowiedział:

Były one kojarzone z Bulldogami, Bullterierami i Dogami Niemieckimi.”

 

Dlaczego krzyżowaliście rasy?

Ponieważ w rezultacie otrzymaliśmy mocniejsze psy, z szerszą klatką piersiową i większą głową.”

 

Czy mógłbyś opisać ostatniego typowego psa Presa, jakiego widziałeś?

Nie pamiętam Perro de Presa. W tamtych latach wszystkie psy były już krzyżowane z zagranicznymi rasami.”

 

Czy mógłbyś mi wyjaśnić różnicę pomiędzy Perro de Tierra i Perro de Presa?

Nie mogę Ci powiedzieć, jako że nie widziałem tu nigdy prawdziwego Perro de Presa.”

Ze wszystkich właścicieli Pres i preseros, wszystkich tych, z którymi przeprowadziłem wywiady najciekawszym był Polo Acosta y Acosta. Bez wątpienia, to był prawdziwy charakter! Urodził się w wyższej części La Esperanza (Teneryfa), bardzo blisko miejsca, w którym mieszkam już od 20 lat. Wiedział on dużo na temat lokalnych krów, kóz, walk kogutów, psów presa i pechadas (walki psów z użyciem Pres). Polo Acosta był doskonałym graczem w Canary-pole i ekspertem w zapasach Kanaryjskich, założycielem drużyn Tinguaro i Calana.

Odwiedziłem PoloAcosta w jego domu w Boquerón wiele razy w latach 1980-tych. „Tak Don Manuelu, nie ma już Pres takich, jakie były kiedyś,” powiedział mi sfrustrowany. Opowiadał mi historie o psach i walkach psów z lat swojej młodości. Mówił o Marruecos, psie Juana el Marchante z La Palma, którego odkupił. „ Najlepszy Perro de Presa, jakiego kiedykolwiek w swoim życiu miałem – nie miał przeciwnika. Marruecos zdechł przywiązany do dużego orzecha, blisko miejsca gdzie mieszkasz, w górnym El Ortigal. Żyliśmy tam kiedyś, w małym domku teraz pokrytym krzakami, który dawno temu się zawalił. Tak ten pies był synem psa Bullteriera i suki Perro de Tierra.”

Z godnie z tym, co powiedział mi Polo Acosta nie widział on nigdy antycznych psów Presa. Wszystkie psy, które widział były rezultatem krzyżowania z Dogami Niemieckimi, Buldogami, Bullterierami, Mastifami Hiszpańskimi i lokalnymi psami do bydła. „Niedaleko miejskiej rzeźni w Santa Cruz – powiedział – było coś, co nazywaliśmy psimi stajniami lub koszarami, w których żyły psy różnych ras należące do różnych właścicieli a były tam trzymane, aby krzyżować je ze sobą w celu stworzenia psów używanych w walkach. To właśnie stamtąd pochodziły najlepsze Presy z Teneryfy. O tak! Mocho, należący do Domingo Palma; Valiente, należący do Santos; Verga i wiele, wiele innych. Miałem wiele psów Presa, między innymi Marruecos. Miałem Corbato, Quebrao, Cuidao, Porque, Nilo, Chumbo.

Od początku XX wieku do końca lat 1940-tych handel psami Presa pomiędzy wyspami był częstą praktyką. Ludzie zaangażowani w walki psów ciągle poszukiwali niezwyciężonego psa i w tym celu krzyżowali różne rasy.

Żaden ze starych hodowców, z którymi przeprowadziłem wywiad od wczesnych lat 1970-tych do późnych lat 1990-tych nie wiedział nic o nowoczesnych rasach takich jak Mastiff, Bullmastiff, American Pit Bullterier, American Staffordshire Terrier, Dog de Bordeaux, nawet o nich nie słyszeli. Ostatni wywiad, który przeprowadziłem był z Manuelem Caporal z Los Campitos, Teneryfa i z Angelem Goya z tej samej wioski.        `

Psy Presa od lat 1970-tych aż do teraźniejszości

Po wcześniejszych analizach ośmielam się stwierdzić bez cienia wątpliwości, że w roku 1975 nie było żadnych Perros de Presa na Wyspach. Nie mówię tu o tych psach sprzed wieków, które prawdopodobnie wymarły z początkami XX wieku. Nie, mówię w tym miejscu o tych Perro de Presa używanych do walk, które były wynikiem późniejszych krzyżówek z perros de tierra, psami do bydła, Angielskimi Buldogami, Dogami Niemiecimi, Bullterierami i Mastifami Hiszpańskimi wśród innych ras.

Ponadto nowe Perro de Presa Canario pochodzą w prostej linii z pewnych krzyżówek, w większości z innymi psami typu presa. Te krzyżówki były prowadzone aż do roku 1975 (najpierw na Gran Canarii, później na Teneryfie). Rasy używane do tego celu to: Mastino Neapolitano i Mastiff Angielski, Angielski Bulldog, Bullterier, Staffordshire Bullterier, Bullmastiff, Dog Niemiecki, Rhodesia Ridgeback (kilka zostało użytych i tylko na Gran Canarii), Perro Ganado Majorero (głównie na Gran Canarii), Mastiff Hiszpański, Amerykański Staffordshire Terrier, Dogue de Bordeaux (nie wiele), American Bulldog (nie wiele), Fila Brasileiro (nie wiele i tylko na Gran Canarii) i wiele innych, co możemy uważać za niekonsekwencję.

Na początku krzyżówki te przeprowadzano w celu uzyskania psów o lepszej kondycji i lepiej przystosowanych do walki (na Gran Canarii, ale nie tak bardzo na Teneryfie, gdzie z wyjątkiem kilku przypadków, były silne próby hodowania psów Presa jako psów towarzyszących i stróżujących). Z czasem i w wyniku małej popularności i nieuniknionego podziemnego charakteru psich walk początkowy entuzjazm opadł tak bardzo, że dziś możemy powiedzieć, tak jak w latach 1970-tych, że walki psów należą już do przeszłości. Dziś Perro de Presa Canario jest hodowany i selekcjonowany jedynie jako pies stróżujący i obrończy.

Prawdziwe pochodzenie dzisiejszego Presa Canario

Istnieje prawdopodobnie około 500 ras psów, z czego tylko 330 jest uznawanych jest przez Federation Cynologique Internationale (FCI), największą światową organizację rejestrującą psy. Wiele ras psów zostało przestudiowanych i promowanych, istnieje tysiące książek o bardziej popularnych rasach. Autor chciałby powiedzieć w tym miejscu, iż nie zależnie od tego, co mówią książki (lub raczej, czego nie śmią powiedzieć) wszystkie rasy pochodzą z wolnych krzyżówek. Później w drodze selekcji i odosobnienia (krzyżowanie jedynie w pewnym regionie) psy te wyewoluowały w „czyste” rasy. Ukrywając prawdziwe pochodzenie nowoczesnych ras jest konsekwencją koncepcji, która określa czystość rasy, sformułowanej przez założycieli klubów, które rozlały się po świcie od późnych lat XIX wieku. Wystawy psów dostarczyły nowego powodu by ukryć prawdziwe korzenie ras, jako że bez ras psów, wystawy psów tracą sens.

Nurtowało mnie to przez jakiś czas. Kiedy zacząłem interesować się pochodzeniem Dobermana, Bullmasitfa, Mastino Neapolitano, Dogue de Bordeaux – żeby wymienić tych kilka – zauważyłem że niemożliwym jest odkrycie ich prawdziwego pochodzenia; to znaczy jakie rasy i psy odegrały rolę w formowaniu nowoczesnych ras jakie znamy dzisiaj.

Eksperci pracujący obecnie dla klubów ras powiedzieli mi, że pochodzenie rasy jest nieistotne i nie jest czymś, na czym należałoby się skupiać. To, co się liczy to rasa otrzymana. To przedstawienie ras psów pozostawiło mnie w zakłopotaniu. Byś może stało się to, dlatego iż jestem zbyt dociekliwy. To jest moje przekonanie, że poznając przeszłość, pochodzenie, historię lub genezę ludzi, kultury, rasy psów itd., możemy lepiej zrozumieć siebie, lepiej zrozumieć naszą kulturę, lepiej zrozumieć nasze psy (niezależnie od rasy), jednostka po jednostce.

To właśnie, dlatego zacząłem pisać o Presa Canario w późnych latach 70-tych, zanim jeszcze te psy zostały uznane za odrębną rasę. Moje pierwsze publikacje na łamach gazety El Dia, magazynów Doggy People i Dog World są pierwszymi pisemnymi referencjami dotyczącymi Presa Canario jako „rasy” w czasach, gdy Presa nie był nawet uznawany za rasę.

Kilka lat później w roku 1982 nowo uformowany klub w Hiszpanii (Club Espańol del Presa Canario) dążył do oficjalnego rozpoznania rasy i przystąpił do przekonywania świata, że Presa rzeczywiście jest rasą. Oczywiście czołowi członkowie wiedzieli, że dopóki Presa nie zostanie zaklasyfikowana jako rasa, Spanish Royal Canine society nigdy nie da przyzwolenia dla Perro de Presa Canario.

Dlatego Club Espanol del Presa Canario naszkicował „standard” dla Presa Canario bazujący na wypowiedziach tych ludzi, którzy kiedyś mieli te psy. Klub był zdeterminowany do przekonania Royal Canine Society jak również Hiszpańskich i Kanaryjskich ludzi, że taka rasa w rzeczywistości nadal istnieje.

Nowo nakreślony standard rasy opisywał Presę jako psa średnich rozmiarów, raczej dłuższego niż wyższego, z zadem wyżej niż kłąb. Presa powinna mieć dużą głowę z dobrze rozwiniętymi szczękami, nieznacznie zaznaczonym stopem, dużymi, owalnymi oczami o ludzkiej ekspresji oraz pełen zgryz nożycowy (nadmierny przodozgryz jest uważany za wadę). Masywny i krzepki, o kompaktowym, silnym ciele, Presa posiada szeroką i pojemną klatkę piersiową, mocne lędźwie, umiarkowanie kontowane tylne kończyny i dobrze kontowane kończyny przednie.

Standard opisuje również temperament Presy: zawsze czujny, uważnie obserwujący otoczenie jak stróż, szczekający niewiele, pewny siebie, odważny, o silnym instynkcie obrony terytorium. Ten pies nigdy nie jest nieśmiały, niepewny czy drażliwy niesprowokowany. Sposób chodzenia jest opisany jako długie kroki przy nieśpiesznym tempie, jak ten charakteryzujący lwa; trwały krok na długich dystansach i szybki galop na krótszych dystansach. Pies powinien być zdolny prowadzić bydło na pastwiska lub ujarzmiać je, gdy się opierało i doprowadzać do stada.

Ten standard opisuje głównie wyimaginowanego psa i żadne z Perros de Presa na wyspach nawet trochę nie przypominał tego obrazu doskonałości. I tak rozpoczęło się wzniosłe przedsięwzięcie żeby zrekonstruować Prese która posiadała te idealne cechy.

Weterani tłumaczyli, że Presy w poprzednich latach były krzyżowane z Dogami Niemieckimi, Bulldogami, Bullterierami, Majorero lub innymi podobnymi rasami. Były również krzyżowane z psami występującymi na wszystkich wyspach, które ludzie nazywali perros de tierra, jak również z Mastifami Hiszpańskimi. Krzyżówki te były robione tylko po to żeby uzyskać lepsze psy do pechadas (nazwa nadana walkom Pres na Wyspach Kanaryjskich). Ten bardzo ograniczony plan hodowlany nie miał na względzie konfirmacji; był prowadzony jedynie w celu uzyskania psa, który mógł walczyć niestrudzenie. Ludzie zajmujący się walkami psów pogardzali pateros (nazwa nadana psom, które raczej gryzły po łapach i nie trzymały swoich przeciwników). Pożądany chwyt Presy to był ten, w którym trzymał on swojego przeciwnika za gardło i nie puszczał. Idealnym psem z przeszłości był ten, który powalił swojego przeciwnika tylko jednym uchwytem, który mógł trwać 15 do 20 minut, a czasem i dłużej.

Hodowanie, aby uzyskać ideał opisany przez standard nie miało być ani łatwą ani szybką drogą. W czasie, gdy dążenie do perfekcji i idealizmu są cechami ludzkimi, ten cel dał w rzeczywistości trochę realności. Wyłoniły się dwa cele: promować koncepcję czystego Presa Canario poprzez media na Teneryfie i psiej prasie i stworzyć aktualnego Presa Canario który odpowiadałby opisowi, który został opublikowany.

Tak właśnie rozpoczęło się uwielbienie i entuzjazm dla pierwszego standardu na wyspach i poza nimi. Niektórzy mieszkańcy Wysp Kanaryjskich zaczęli brać udział w prawie nieistniejących i zapomnianych pechadach i oddało się hodowli psów w celu walk psów (głównie, na Gran Canarii). Jednakże i na szczęście większość ludzi zainteresowanych Presami zakładało użycie swoich psów jako towarzyszy i psów pilnujących ich domów i własności.

Dziś pechadas są raczej rzadkie na Wyspach Kanaryjskich. Jednak jedynie niewielki procent ludzi promujących Presy jako psy towarzyszące koncentruje się na zdrowiu, temperamencie i funkcjonalności psów. Ci oddani fani, wśród których znajduje się autor, podkreślają niezawodność Presy jako towarzysza, zwłaszcza dla dzieci i jego zdolność do obrony domu i śmiałego zachowania, gdy przychodzi do obrony rodziny. Pozostała część hodowców skupiła się głównie na wyglądzie, czyli mamy do czynienia z tym samym typem filozofii, która dosięgnęła, wiele pracujących ras czyniąc je praktycznie niefunkcjonalnymi.

Perro De Presa Canario

Special rare-breed edition

A comprehensive owner’s guide

 

autor: Manuel Curto Gracia

“Perro de Presa Canario – History”, strony 25- 35.

 

– tłumaczenie: Ewa Ziemska

124