Rozdział XII

I OSTATECZNIE UKSZTAŁTOWAŁO SIĘ DOGO

Czy to dlatego, że europejski dzik w La Pampa był bardzo liczny czy może nasza przyjaźń z Antonio Maura właścicielem Parque Luro dawała nam możliwość polowania tak jakby to była nasza prywatna ziemia; czy to dlatego, że w Cordobie dziki nigdy wcześniej nie istniały; czy to dlatego, że Antonio zniechęcił się widząc, że ani rodzina ani przyjaciele, ani nawet jego synowie nie okazywali zainteresowania nową rasą czy to dlatego, że przewidział swoją przedwczesną nadchodzącą śmierć, prawda jest taka, że mój brat zabrał pomiędzy rokiem 1953 a 1956 swoje najlepsze Dogo, a nawet całe mioty do mojej willi Santa Rosa (La Pampa). Te psy rozdałem wśród znajomych, a część zatrzymałem dla siebie.

Pomiędzy tymi dorosłymi Dogo przywiózł mi psy imieniem Tupac i Inca. Te psy wzięły udział w dwóch publicznych walkach w mieście San Luis w 1953 roku; Tupac z pumą, a Inca z dzikiem. Mięliśmy trochę kłopotów z władzami i akt oskarżenia o „okrutne czyny” i w związku z tym by przeprowadzać pokazy musieliśmy zmienić lokalizację, a sceną stała się piękna posiadłość położona bardzo blisko miasta, należąca wtedy jeszcze do Kapitana teraz Pułkownika Amieva Saravia. Demonstracje wkrótce się rozpoczęły, były ogłaszane przez gazety i radio. Sponsorowały je Sociedad Rural Argentina i Federación Cinológica Argentina z San Luis, a miały one na celu pokazać skuteczność nowej rasy w walce przeciwko drapieżnikom, które w owym czasie dziesiątkowały stada owiec niszczycielskimi kłami i pazurami.

Poza tym należy dodać, że ludzie z San Luis znaleźli tak dużą, dziką i odważną pumę, że pokonałaby ona Tupaca bez problemu i musiałem zabrać go z klatki żeby uratować mu życie. Ten pies nie poddał się i zachował się tak jak wymagała od niego historia rasy. Inca ze swojej strony bez problemu przytrzymał dzika.

Razem z tymi psami mój brat przywiózł mi także kilka suk wśród nich takie jak Pora, Ayuhue, Penca, Mahuida, Blanca, Chica, Guayra, Ara, Yasi, Ibote i inne. Od tego czasu miałem swoją własną księgę rodowodów rasy, która rozpoczyna się miotem suki Penca z 3 lutego 1954 roku. Do tej pory urodziło się 1031 szczeniąt, zaczynając od miotu Huecuvú del Chubut i Pudu del Chubut urodzonego 9 lipca ówczesnego roku. Pomiędzy tymi 1031 Dogo urodzonymi w moich rekach mieliśmy 41, które stały się Podstawowymi Rejestracjami i pierwszymi 26, zarejestrowanymi w Federación Cinológica Argentina i Sociedad Rural Argentina, rozpoczynając współczesne rodowody Dogo.

Przez lata pomnożyłem liczbę Dogo w znacznym stopniu i dałem je do różnych posiadłości tak by mogły rozwijać się jako myśliwi. Ale wkrótce musiałem stawić czoła ogromnemu problemowi, jako że połowa rodzących się szczeniąt była głucha. Biorąc na bok aspekt genetyki był to również problem moralny i poruszający jako, że gdy zauważaliśmy głuchotę u szczeniąt miały one zwykle około dwóch miesięcy i było dla nas niezmiernie bolesnym usypiać je gdyż zdążyła się wywiązać między nami więź. Mój brat i kilku kolegów studiowało ten przypadek i doszli do wniosku, że powodem głuchoty był nie tylko głuchy bulterier użyty w hodowli lata wcześniej, ale wynikała ona również z inbredu.

Mój kuzyn Kapitan Justiniano Martínez Achával zostawił u mnie na kilka miesięcy swojego Dogo imieniem Yagan, doskonałego myśliwego, którego kiedyś dostał on w prezencie od mojego brata w Cordobie, bardzo mocnego, ale dość niskiego. Ten pies pokrył kilka z moich suk i dał mi dobre szczeniaki, wśród nich Yacaré, którego dałem Panu Martin Valerdi. Yacaré był potężnym i odważnym psem, jednak nie uchronił mnie od głuchych szczeniąt jako, że była to ta sama linia. Zabrałem jednego z jego synów imieniem Alicacha do Esquel. Alicacha zmarł w Corcovado, posiadłości w górach nazywanej La Diana (należącej do Major Sustaita), po walce z pumą i dzikiem, które odbył tego samego dnia. Jego brat miotowy był w rękach sierżanta armii, który po przejściu na emeryturę osiadł w Cordobie, gdzie zabrał ze sobą swojego psa imieniem Tip. To Dogo ma numer 41 w mojej księdze. Przed śmiercią Alicacha zostawił po sobie dobre szczenięta, których krew była przydatna w procesie rekonstrukcji rasy.

Stało się jasnym, że musimy szukać świeżej krwi albo Dogo jako rasa schyli się ku upadkowi, gdyż głuchota stawała się coraz to częstsza. Szczęśliwie przywiozłem ze sobą do Cordoby kilka Mastifów Pirenejskich, dzieci tych, które kiedyś importowałem, a także kilka czystej krwi Wilczarzy Irlandzkich, które również przywiozłem z USA i Kanady. Wszystkie te zwierzęta zapewniły mi nową krew dla Dogo Argentino. Kiedy definitywnie osiadłem w Esquel na początku 1957 roku zabrałem ze sobą spora grupę moich Dogo razem z Wilczarzami. Te dziesięć lat pomiędzy 1954 a rokiem 1964 kiedy rasa została oficjalnie uznana przez Federación Cinológica Argentina i Sociedad Rural były dla niej decydującymi.

Kiedy przybyłem do Esquel ulokowałem psy w wiejskim domu należącym do mojego starego przyjaciela i hodowcy bydła Antonio Criado. Sam również tam mieszkałem do czasu zakończenia budowy naszego „Nido de Condores” u stoku góry Z.

Kiedy to w końcu się stało wprowadziłem się tam z moimi 20 Dogo psami i sukami, Miały one dać w przyszłych latach początek wszystkim dogo z rodowodem, zgodnie z dokumentacją będącą dowodem w czasie gdy ta książka była pisana (1976/77).

Przed przeprowadzką do „Nido de Cóndores” dałem Majorowi Sustaita 5 Dogo, które zabrał do posiadłości „La Diana” w Corcovado, gdzie dziki i pumy przynosiły straty w bydle i owcach. Polowali bardzo dużo i bardzo dobrze, przewodzeni przez Jaramillo, ale dwa Dogo Alicacha i suka Kelghy zginęły w zaciętej walce z tymi zwierzętami. Kilkoro z potomków tych psów, rozrzuconych pomiędzy posiadłościami również dokonało żywota podczas swojej pracy.

Tak więc pracowałem z tymi Dogo, które przywiozłem z La Pampa, dodając kilka, które odnajdywałem w różnych majątkach Corcovado, Trevelin, Tecka i innych. To byli czystej krwi potomkowie tych psów, które w 1937 roku (dwadzieścia lat wcześniej) przywiozłem, gdy przyjechałem do Esquel.

Z tymi psami, które polowały w górach od 20 lat oraz tymi, które przywiozłem i krwią Pointera, Pirenejczyka, Doga, Wilczarza i Boksera byłem w stanie zażegnać problem inbredu i rozpocząć rekonstrukcję rasy będącej u progu wyginięcia, wyeliminować problem głuchoty i po raz kolejny dać tym zwierzętom słuszne rozmiary.

W Zapala, Neuquén znalazłem bardzo dobrego, dużego Dogo, którego odkrył mój kuzyn Dr. Rodolfo Martinez. Należał on do Dr. Posse, który nabył go jako szczeniaka od jakichś przyjaciół w Uspallata. Ten pies również krył kilka z moich suk.

Kolejny poważny problem, któremu musiałem stawić czoła z Dogo, które mój brat zabrał do La Pampa i które później zabrałem do Esquel było to, że były agresywne pomiędzy sobą. Nigdy nie zapomnę upokarzającej sytuacji, którą przeżyliśmy z bratem podczas polowania z Antonio Maura i Miguel Uranga dowodzącym Parque Luro. Dogo złapały dzika jakieś 100 metrów od nas, pospieszyliśmy, więc nawigowani przez odgłosy wydawane przez dzika. Kiedy przybyliśmy dzika nie było, a psy rozpoczęły walkę pomiędzy sobą. Wraz z nauczką i nową krwią daną od Pointera i Wilczarza (który dał lepszy temperament), plus 20 latami „gimnastyki funkcjonalnej” polowanie w sforze na dzika i pumę w górach i bagnach Fofo Cahuel stało się możliwe i wyeliminowaliśmy instynkt walczącego przodka. Para doskonałych Dogo pomogła mi mocno w tym zadaniu: Jack, stary pies, który polował w majątku Corcovado, należący do Pana Corro, starosty Dr. Venturino; oraz suka imieniem Lily, bardzo duża, będąca świetnym myśliwym, przekazana mi przez bliskiego przyjaciela Juan Goya (Jr.). Lily dała mi bardzo dobre szczeniaki.

W rezultacie otrzymaliśmy dobre psy myśliwskie, łagodne Dogo, nie agresywne pomiędzy sobą. Mój przyjaciel Elias Owen, właściciel ziemski i entuzjasta Dogo, powiedział mi jakiś czas temu, że w jego majątkach, żaden Dogo nie jest nigdy uwiązany na łańcuchu. Wie on bardzo dobrze o wysiłkach, jakie włożyliśmy w to by Dogo mogło koegzystować w domu bez walki pomiędzy sobą. To wyjaśnia, dlaczego czujemy się tak źle, gdy widzimy je używane w walkach psów czy to czystek krwi czy krzyżowane z Bulterierem. To niszczy naszą rasę psa myśliwskiego dając regres do Viejo Perro Pelea Cordobes, który kryje się za korzeniami Dogo.

W ten sposób po około 10 latach zdołałem zrekonstruować rasę z powtórnym zapałem i przez odpowiedni trening, niezliczone polowania i walki z dzikami i pumami w klatkach byłem w stanie zebrać 67 egzemplarzy w 1967 roku wymaganych dla oficjalnego uznania rasy przez uprzednio wspomniane organizacje. Te Dogo są tymi, które uformowały rodowód, z którego wywodzą się wszystkie istniejące dziś Dogo. Rozpoczyna się od Kob de Las Pampas, który posiadł numer 1 w Registros Genealógicos Base (Rejestracja Genealogiczna – Bazowa) a kończy na Tanuki del Chubut, który miał numer 41. Registros Genealógicos Primera (Rejestracja Genealogiczna – Pierwsza) rozpoczyna się psem Conajen del Chubut (N°1) a kończy Felder del Chubut, posiadającym numer 26. Registros Genealógicos zamykają się na nich. Następnie otworzyłem Registros Genealógicos Definitivos (Rejestracja Genealogiczna – Ostateczna) miotem po Mayoco del Chubut (Registro Provisional – Wstępna Rejestracja – N°8) i barda del Chubut (Registro Provisional – Wstępna Rejestracja N°7) urodzonym 3 października 1969 jak zostało odnotowane w Federación Cinológica Argentina. Numerem 1 z tego miotu jest Camarucho del Chubut, N°2 Cacique del Chubut, a obie suki Challa del Chubut i Pirren del Chubut maja odpowiednio numery 3 i 4 w Ostatecznej Rejestracji.

Kiedy udałem się w podróż do Cordoby w 1957 roku – mój brat już nie żył – starałem się odnaleźć czystej krwi Dogo by zabrać je na południe, ale okazało się to niemożliwe jako, że nie zachował się nawet jeden egzemplarz tej niemalże wymarłej rasy. Zostałem poinformowany, że Pan Villages może mieć jednego, ale z czasem okazało się, że pies już nie żyje. Powiedziano mi również o Panu Meyer, który w przeszłości wysłał przez mojego brata szczeniaka do La Pampa (Ibote). Skontaktowałem się z nim by dowiedzieć się tylko, że nie ma już więcej Dogo. Tak więc wróciłem z mojej podróży do domu, nie będąc w stanie znaleźć nawet jednego czystek krwi Dogo w całej prowincji Cordoba. Było ewidentnym, że po śmierci mojego brata nikt więcej w Cordobie nie interesował się rasą.

W roku 1961 mój młodszy brat Dr. Francisco Nores Martinez zlokalizował Pana Pacuzzi, który miał sukę Dogo – Palomę – mającą szczeniaki z psem – Ana – należącym do Palau Posse, który spędzał lato w Tanti (mieszkał w Buenos Aires). Mój brat wziął dla mnie dwa szczeniaki psy z tego miotu, które nazwałem Uturunco i Lanin; noszą numery 4 i 5 w Rejestracji Genealogicznej Bazowej. Te dwa psy są jedynymi zarejestrowanymi w tej bazie, które nie urodziły się w Esquel. Uturunco i Lanin mieli trzech braci miotowych zabranych do Buenos Aires, do wiejskiego domu Pana Paz, wszystkie z nich zmarły nie pozostawiając potomstwa. Paloma też wkrótce potem zmarła, a Ana trafił do majątku Dr. Arrambide w Laboulaye na południu Cordoby. Nie wiem czy pozostawił po sobie jakieś szczeniaki czy nie, ale jeśli tak by się stało nie mogły by być zarejestrowane, jako że Ana nie był. W ten sposób w 1960 roku znikły ostatnie Dogo w Cordobie.

W późniejszym czasie mój brat Francisco zabrał ze sobą kilka Dogo do Cordoby podczas kilku podróży by mnie odwiedzić; i albo zatrzymywał je dla siebie, albo rozdawał wśród znajomych. Mam w swoich księgach pomiędzy innymi: Guampa od mojego starego Kob de Las Pampas i Chica, która była prezentem od mojego brata Antonio. Zabrał też psy: Lepa, dorosłą sukę po Chala del Chubut i Koby del Chubut, Nanco del Chubut, Solitario del Chubut i Sancho – wszystkie z nich dorosłe; a także kilka szczeniaków z różnych miotów. Osobiście zabrałem psy Neuquina i Tupac do Pana Sosa Senestrari; i Tabare, Alikol i inne, których imion nie pamiętam do mojego bratanka Patricio Bustos Ferro. Mój własny Toro del Chubut również spędził kilka miesięcy na kryciu suk. Uturunco już bardzo stary, także został zabrany do Cordoby, gdzie jego zdrowie poprawiło się wraz z odpoczynkiem i lepszym klimatem; był w stanie dać jeszcze kilka miotów.

Było jeszcze kilka osobników wziętych z Santiago del Estro. Te psy były potomkami kilku Dogo z Esquel, które zostały wzięte do tej prowincji przez wtedy Kapitana dziś Podpułkownika Adolfo Phillipeaux. Wszystkie te zwierzęta jak i wiele innych, które mogły pochodzić i z innych miejsc w związku z boomem na Dogo, miały swoje pochodzenie w Dogo powstałych w tej śródziemnomorskiej prowincji.

W 1961 roku otrzymałem list od Amadeo Biló, który przechowuję w swoich aktach do dziś, w nim pisał mi o swoich porażkach w polowaniu na dzika z Dogami Niemieckimi i Bokserami oraz prosił mnie o kilka szczeniąt Dogo. W ten sposób rozpoczął się mój związek z myśliwym z Rio Negro. Oczywiście obiecałem mu psy, które chciał, a zrobiłem to z wielką przyjemnością, jako że miały być używane do polowań, będących specjalną funkcją rasy. Zimą tego roku, 1961 udałem się na polowanie z Biló i moim przyjacielem i hodowcą Elias’em Owen. Wzięliśmy psy Kob i Chicha, które należały do mnie oraz Lanin i Uturunco należące do Pana Owen. Upolowaliśmy 8 dzików w jedno popołudnie. Pan Biló był oczarowany sposobem w jaki pracowały Dogo i do końca roku daliśmy mu jego pierwsze Dogo Day de Trevelin i Dele de Owen. Krótko potem dałem mu Lenga, Pampa i inne szczeniaki suczki, od których Biló rozpoczął swoją własną hodowlę pod przydomkiem „Malal Conajén” (w języku Mapuche: Zagroda Odważnych).

Day de Trevelin był tym Dogo, które zmarło w Choele Choel; został sfilmowany przez Amerykanów, a jego śmierć została wspomniana w Argentyńskich i zagranicznych gazetach. Sekretarz Generalny OEA powiedział, że ten pies – w liście, który wysłał mi i który opublikowałem w książce El Dogo Argentino – jest „opakowany blaskiem legendy”.

Te psy, które wysłaliśmy z Esquel i kilka innych, które dałem później były bazą pod słynne Dogo Biló, które rozprzestrzeniły się wzdłuż wybrzeży rzek Negro, Colorado, Neuquen, Limay i innych. Biló używał ich do polowań z różnymi Europejskimi i Amerykańskimi myśliwymi, a ich sława wyeksportowała się za granicę. Czytałem w zagranicznych magazynach artykuły pisane przez Pana Jack Parry i innych; szczególnie Post Tribute, 23 Maj 1965 roku i Field and Stream, listopad 1967 roku. W nich nagradzają Dogo Argentino w sposób, którego nie widziałem w całym swoim życiu. Ewidentnym jest, że Amerykanie znają bardzo dobrze pojęcie przysłowia „to tell, to sell” (powiedzieć, sprzedać) będące w użyciu niezależnie od tego czy to jest pies, czy samochód, czy żyletka.

Wiele Dogo wyjechało z Esquel do USA, Holandii, Niemiec, Włoch, Japonii Jugosławii, Hiszpanii i każdego z krajów Ameryki Łacińskiej. Kilka miesięcy temu, para psów wyhodowanych z suki ode mnie i psa dostarczonego przez hodowcę Jorge Wade i jego żonę, została wysłana do Izraela. Teraz te dwa psy przyjechały do San Jose de Costa Rica na dwa lata w związku z faktem, że ich właściciele Pan Jonathan Bilak i jego żona, zostali zatrudnieni do pracy nad programem kulturalnym. Potem wrócą do Izraela.

Jak już teraz wiemy i inne szczeniaki były eksportowane z tych krajów do kolejnych i jak już tez wiemy o w spół hodowcach z innych krajów, Dogo zaczyna rozprzestrzeniać się po świecie, mając poparcie udzielone przez Międzynarodową Federację (FCI) dzięki uznaniu rasy.

W 1973 roku miała miejsce Wystawa Światowa na zachodzie Niemiec, suka Pampa del Chubut, którą dałem Dr. Erich Schneider Leyer, otrzymała tytuł „Weltsiegerin” czyli mówiąc prościej została Zwycięzcą Świata.

Do czasu wydrukowania tej książki międzynarodowe Championy Tilcara Norez Martinez i Duda del Tilcara brały udział w Wystawie Światowej w Meksyku obydwoje zdobywając tytuły Zwycięzców Świata. Tilcara jest synem Facundo del Chubut i Mahuida del Chubut obydwojga urodzonych w Esquel, a Duda del Tilcara to córka Tilcara Norez Martinez. Więc odnośnie trzech Zwycięzców Świata, które mamy w rasie jeden z nich urodził się w Esquel – Pampa del Chubut – a pozostałe dwa są dziećmi i wnukami Dogo z Esquel.

Nie chcę męczyć czytelnika zagłębiając się w większą liczbę detali imion i faktów, ale wierzę, że z tym co zostało powiedziane osiągnąłem mój cel, którym było dowiedzenie w jasny sposób, że Dogo został stworzony; że jego początki istniały; dziesięć ras, które wzięły udział w jego powstaniu; i finalnie to jak zdołaliśmy poradzić sobie z rekonstrukcją rasy gdy znalazła się na granicy wyginięcia. Wierzę, że zrobiłem to w sposób, który nie pozwala nikomu mylić się, co do tego.

Kapitan Graham, który odtworzył starego Wilczarza Irlandzkiego w ostatniej dekadzie 19-tego wieku, był w stanie zrobić to w 10 lat, mając do użytku kilka czystej krwi osobników, które odnalazł w górach Irlandii. Ale było mu łatwiej, gdyż miał do czynienia z rasą mającą ponad 600 letnią historię istnienia. My musieliśmy sprostać wyzwaniu nowej rasy, chociaż również jest prawdą, że nowoczesne środki komunikacji dały nam możliwość zdobywania osobników, których potrzebowaliśmy w krótkim czasie, niezależnie od długich dystansów typowych dla naszego kraju.

Mamy tu więc autentyczną historię Dogo Argentino, by wzbogacić wiedzę tak wielu amatorów rasy. Marzenie naszej młodości, które stając się rzeczywistością zaczyna uciekać z naszych rąk dzień za dniem. Ta rasa zaczyna żyć własnym życiem; i błogosławmy ją za to! To było dopiero, co wczoraj, gdy wydawało się, że jest to młodzieńcze marzenie nie do zrealizowania. W tamtym jednak wieku ideały były śnione jak rzeczywistość, albo rzeczywistość żyła marzeniami, do czasu aż życie skonfrontowało nas z rzeczywistością.

Te marzenia z przeszłości i ta obecna rzeczywistość są chronione przez grupę entuzjastów mających z patriotycznym zapałem przyszłość pierwszej argentyńskiej rasy, Dogo Argentino w swych rękach. Dr. Gallo Plaza powiedział „To nowa rasa, która odzwierciedla wierność, odwagę i wytrwałość, której Ameryka domagała się w związku ze swoją dumną przeszłością konkwisty i wyzwolenia, potrzebę uroczystej teraźniejszości i potrzebę by wypełnić jej obiecującą przyszłość.”

tłumaczenie Ewa Ziemska